Με τη σκόνη από τα χαλάσματα των φονικών σεισμών στην Τουρκία να πέφτει ακόμη βαριά πάνω στις πληγείσες περιοχές, σε μία έκταση όση σχεδόν όση η Ελλάδα, το ερώτημα που άρχισε να ψιθυρίζεται προτού καν καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός της πρωτόγνωρης αυτής καταστροφής, είναι τι θα γίνει με τις εκλογές στη γειτονική χώρα.
Τα σενάρια που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο τραπέζι επιγραμματικά είναι τέσσερα:
Πρώτο σενάριο: 14 Μαΐου
Ο Ερντογάν δεν θα αλλάξει την ημερομηνία που υποσχέθηκε και οι εκλογές θα διεξαχθούν στις 14 Μαΐου. Για να γίνουν εκλογές στις 14 Μαΐου, ο Ερντογάν πρέπει να αποφασίσει μέχρι τις 10 Μαρτίου.
Δεύτερο σενάριο: 18 Ιουνίου
Είναι η κανονική ημερομηνία που ορίζει το Σύνταγμα, καθώς τότε τυπικά συμπληρώνεται η θητεία του Ερντογάν και της παρούσας περιόδου της Εθνοσυνέλευσης. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει το ενδεχόμενο να ανοίξει και πάλι η συζήτηση εάν μπορεί αν θέσει υποψηφιότητα ο Ερντογάν διαδοχικά για τρίτη φορά. Ο ίδιος και το περιβάλλον του ισχυρίζονται ότι είναι δεύτερη υποψηφιότητα, μετά την υιοθέτηση του ισχύοντος Συντάγματος. Η αντιπολίτευση επιμένει ότι μετράει και η προηγούμενή του θητεία πριν από την αλλαγή του Συντάγματος, άρα πρόκειται για τρίτη θητεία, κάτι που απαγορεύει το Σύνταγμα, με εξαίρεση αν οι εκλογές είναι πρόωρες (έχουν δηλ. έκτακτο χαρακτήρα).
Τρίτο σενάριο: Καθυστέρηση των εκλογών με πρωτοβουλία της Εκλογικής Επιτροπής λόγω καταστροφής των υποδομών
Πάνω από 15 εκατομμύρια πολίτες, πάνω από το 17% του πληθυσμού της χώρας, επλήγησαν από τους σεισμούς, εκ των οποίων εκατομμύρια θα εκτοπιστούν ή ήδη άρχισαν να εκτοπίζονται. Οι υπηρεσίες Δημόσιας Διοίκησης και Δικαιοσύνης, που είναι απαραίτητες για την διεξαγωγή των εκλογών, αδυνατούν να λειτουργήσουν λόγω καταστροφής των υποδομών. Επίσης, αναφέρονται και προβλήματα με τους εκλογικούς καταλόγους που είτε καταστράφηκαν, είτε δεν μπορούν να ανανεωθούν. Η Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή (YSK) ενδέχεται να επικαλεστεί πλήρη αδυναμία διεξαγωγής των εκλογών σε ορισμένες από τις δέκα επαρχίες, στις οποίες κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, και μερική αδυναμία στις υπόλοιπες, ζητώντας χρόνο μέχρι τη στοιχειώδη αποκατάσταση των υποδομών.
Ο αρθρογράφος του HaberTürk, Φατίχ Αλαταϊλί, σημειώνει σήμερα: «Πρώτον, θα ληφθεί κανονικά η απόφαση για τις εκλογές. Στη συνέχεια, η Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή θα δηλώσει ουσιαστικά ότι είναι αδυνατεί πλήρως να διεξάγει την εκλογική διαδικασία σε τέσσερις επαρχίες και μερικώς στις υπόλοιπες έξι και θα ζητήσει την αναβολή των εκλογών. Έτσι, οι εκλογές θα αναβληθούν για τουλάχιστον έξι μήνες, ενδεχομένως και ένα χρόνο».
Υπάρχουν εξάλλου δύο αποφάσεις της Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπής, από τη δεκαετία του ’60, που έκριναν ότι η δικαιοδοσία για αναβολή των εκλογών σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ανήκει στην ίδια, γεγονός που ενισχύει την επιχειρηματολογία υπέρ της αναβολής και απαλλάσσει μάλιστα την κυβέρνηση από την πολιτική ευθύνη λήψης της απόφασης, η οποία λαμβάνεται, σε αυτή την περίπτωση, με καθαρά τεχνοκρατικά κριτήρια.
Τέταρτο σενάριο: Εκλογές το 2024
Ένα άλλο ενδεχόμενο που συζητείται στους πολιτικούς κύκλους είναι η αναβολή των εκλογών κατά ένα χρόνο, να μετατεθούν δηλαδή στο 2024 και να συνδυαστούν με τις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Τυπικά, το Σύνταγμα δεν δίνει μία τέτοια επιλογή. Ο μόνος λόγος που προβλέπεται για αναβολή των εκλογών κατά ένα χρόνο (άρθρο 78) είναι η κήρυξη κατάστασης πολέμου. Σε αυτή την περίπτωση ο Πρόεδρος μπορεί να αναβάλει για έναν χρόνο τις εκλογές, αν προηγουμένως η Εθνοσυνέλευση αποφανθεί ότι δεν είναι δυνατή η διεξαγωγή τους. Η ανταπόκριση της Ελλάδας προς αρωγή των σεισμοπλήκτων και το θετικό κλίμα που έχει δημιουργήσει το γεγονός αυτό στις σχέσεις των δύο χωρών απομακρύνει το ενδεχόμενο κήρυξης κατάστασης πολέμου.
Στο σημείο αυτό, εισέρχεται στις συζητήσεις ένα άλλο ενδεχόμενο, που μπορεί να είναι εκτός ορίων της συνταγματικής νομιμότητας, αλλά κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει: Ο Ερντογάν μπορεί να επεκτείνει το καθεστώς έκτακτης ανάγκης σε όλη τη χώρα, λαμβάνοντας τη σχετική έγκριση της Εθνοσυνέλευσης. Η χώρα θα κυβερνάται με προεδρικά διατάγματα. Με προεδρικό διάταγμα ο Ερντογάν μπορεί να αναβάλει τις εκλογές για έναν χρόνο.
Λογικά, η Αντιπολίτευση θα προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο, καθώς μία τέτοια απόφαση προσκρούει στο Σύνταγμα. Ωστόσο, το Συνταγματικό Δικαστήριο μπορεί να δηλώσει αναρμοδιότητα, εξαιτίας της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, στη διάρκεια της οποίας δεν μπορεί να κρίνει τα διατάγματα του Προέδρου.
Σε αυτή την περίπτωση αρχίζει ένα «μπαλάκι» ευθυνών μεταξύ Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπής και Συνταγματικού Δικαστηρίου που «ροκανίζει» τον χρόνο και έτσι οι εκλογές de facto μετατίθενται για το 2024.
Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν μάλιστα πως ο ίδιος ο Ερντογάν «έκλεισε το μάτι» στην αναβολή των εκλογών για το 2024, όταν δήλωνε ότι σε ένα χρόνο θα έχουν ανοικοδομηθεί νέες κατοικίες για τους σεισμόπληκτούς. Μπορεί το σχέδιο αυτό να ακούγεται φιλόδοξο, αλλά αν σε ένα χρόνο άρχιζε η παράδοση έστω και λίγων κατοικιών, αυτό θα άλλαζε το αρνητικό κλίμα που υπάρχει σήμερα για τον Τούρκο πρόεδρο.