Ο πόλεμος στην Ουκρανία φέρνει την Τουρκία σε δύσκολη θέση, καθώς η Άγκυρα θα αναγκαστεί να επιλέξει μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
“Αν και έχει περάσει λιγότερο από μία εβδομάδα, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ήδη αλλάξει το πρόσωπο της Ευρώπης — προς το χειρότερο. Μία από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο είναι η Τουρκία, η οποία έχει επωφεληθεί από τους ισχυρούς δεσμούς τόσο με τη Μόσχα όσο και με το Κίεβο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η λεπτή γραμμή ισορροπίας μεταξύ των δύο εταίρων της γίνεται πολύ πιο δύσκολο να διατηρηθεί καθώς οι μάχες εντείνονται και η Δύση αυξάνει την πίεση στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ως μέρος του ΝΑΤΟ και ως ένα περιφερειακό “μεγάλο κεφάλι”, η Τουρκία βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση να επιλέξει επιτέλους πλευρά” αναφέρει σε άρθρο του στο Politico ο Dimitar Bechevis, λέκτορας στο Oxford School of Global and Area Studies” του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και συγγραφέας του βιβλίου “Rival Power: Russia in Southeast Europe and Turkey under Erdogan”
“Επί του παρόντος, η Τουρκία προμηθεύεται περίπου το ένα τρίτο των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Και παρόλο που ο Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συχνά ανταγωνίζονται, έχουν συνεργαστεί σε επιχειρήσεις στη Συρία, τη Λιβύη και τον Νότιο Καύκασο. Το 2019, η Άγκυρα προμηθεύτηκε πυραύλους S-400 και από τη Ρωσία, μια απόφαση που έκτοτε δηλητηρίασε τις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Τουρκία έχει επίσης σημαντικές εμπορικές σχέσεις με την Ουκρανία και είχε φιλόδοξα σχέδια για την ενίσχυση της αμυντικής-βιομηχανικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, με τα τουρκικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη που αγόρασε η Ουκρανία να πραγματοποιούν επί του παρόντος χτυπήματα στα ρωσικά στρατεύματα εισβολής. Η Τουρκία θεωρεί επίσης τον εαυτό της ως συγγενικό κράτος των Τατάρων της Κριμαίας και καταγγέλλει ανοιχτά την προσάρτηση της χερσονήσου από το 2014.
Αφού προσπάθησε να είναι και με τις δύο πλευρές τις ημέρες που προηγήθηκαν της εισβολής στην Ουκρανία, η Τουρκία έχει πλέον ήδη κάνει κάποια βήματα για να αμφισβητήσει τη Ρωσία. Πρώτον, έχει κλείσει τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων για τα ναυτικά πλοία, εκμεταλλευόμενη τα δικαιώματά της βάσει της Συνθήκης του Μοντρέ του 1936 σε περιπτώσεις πολέμου. Έπειτα από αίτημα του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Ερντογάν, την κίνηση αυτή χαιρέτισαν και οι ΗΠΑ, αν και έχει ως επί το πλείστον συμβολικές συνέπειες. Ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας έχει ήδη αναπτυχθεί και, ακόμη κι αν δεν είχε, η Συνθήκη του Μοντρέ επιτρέπει στα πλοία να επιστρέψουν στο λιμάνι τους. Ωστόσο, το κλείσιμο των στενών εμποδίζει τους Ρώσους να στείλουν επιπλέον πλοία από την Ανατολική Μεσόγειο”, συνεχίζει ο αρθρογράφος.
Η ρητορική της Τουρκίας και η… μάχη του Ερντογάν
“Η Τουρκία χρησιμοποίησε επίσης τη διπλωματία της για να υποστηρίξει την πιο επιθετική της στάση. Πρώτον, ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας Μεβλούτ Τσαβούσογλου περιέγραψε τη σύγκρουση ως πόλεμο — σε αντίθεση με το ρωσικό αφήγημα για μια “ειδική στρατιωτική επιχείρηση”. Ακολούθησε μια “πύρινη” ομιλία του μόνιμου αντιπροσώπου της Τουρκίας στον ΟΗΕ Φεριντούν Σινιρλίογλου, στην οποία είπε ότι η διεθνής κοινότητα έχει καθήκον να υπερασπιστεί τους αβοήθητους αμάχους. Ο Ερντογάν χαρακτήρισε τη ρωσική εισβολή «απαράδεκτη» και ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός σταθμός TRT ακολουθεί επίσης επικριτική στάση απέναντι στη Ρωσία, επαινώντας τη θαρραλέα ηγεσία του Ζελένσκι.
Ωστόσο, η Τουρκία εξακολουθεί να μην εγκαταλείπει τη Ρωσία. Η Άγκυρα δεν έχει υιοθετήσει τις δυτικές οικονομικές κυρώσεις, ούτε έχει κλείσει τον τουρκικό εναέριο χώρο στα ρωσικά αεροσκάφη. Ούτε έχει προχωρήσει σε νέες αποστολές όπλων και υλικών στην Ουκρανία.
“Το πρόβλημα είναι ότι ο Πούτιν δεν δείχνει σημάδια ανόδου. Ο Ρώσος ηγέτης απείλησε εμμέσως ότι θα χρησιμοποιήσει το πυρηνικό οπλοστάσιό του εναντίον της Δύσης και οι ρωσικές δυνάμεις έχουν διπλασιαστεί στην Ουκρανία, βομβαρδίζοντας και εκτοξεύοντας πυραύλους σε πυκνοκατοικημένες περιοχές με αμάχους στο Χάρκοβο, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη. Παρά τις ηρωικές προσπάθειες των Ουκρανών, οι Ρώσοι προελαύνουν και στο Κίεβο.
Ο Πούτιν θέλει μια στρατιωτική νίκη, όχι μια διευθέτηση. Μόλις καταλάβει την ουκρανική πρωτεύουσα, τότε ίσως είναι πρόθυμος να μιλήσει ξανά με τη Δύση. Αλλά θα περιμένει ένα τηλεφώνημα από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, όχι από τον Ερντογάν ή τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.
Ο Ερντογάν θα ήθελε να δει την Τουρκία ως τη χώρα που κινεί τα νήματα και στην ευρωπαϊκή γεωπολιτική σκακιέρα. Καθώς ισορροπεί μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης, ο Τούρκος ηγέτης παίζει εδώ και καιρό σε διπλό ταμπλό, αποσπώντας την καλύτερη συμφωνία για τον εαυτό του. Ωστόσο, όταν μιλάμε για τον πόλεμο στην Ουκρανία, είναι πλέον σε πολύ δύσκολη θέση.
Δεν είναι κακό να παίζει η Τουρκία τον ειρηνοποιό, φυσικά. Με την ευκαιρία, θα πρέπει όλοι να ελπίζουμε ότι ο Ερντογάν θα τα καταφέρει. Ωστόσο, για να συμβεί αυτό, η Ουκρανία θα πρέπει πρώτα να μπορέσει να σταματήσει τη ρωσική επίθεση με τη βοήθεια της Δύσης. Όσο ο Πούτιν πιστεύει ότι μπορεί να κερδίσει, δεν θα λάβει υπόψη του τις εκκλήσεις του Ερντογάν για αυτοσυγκράτηση” καταλήγει το άρθρο.