Όταν το 2016 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό «Τραγούδι του Χιλμπίλη», το Economist σχολίαζε πως «δεν θα διαβάσετε σημαντικότερο βιβλίο για την Αμερική». Ο νυν αντιπρόεδρος της Αμερικής ήταν τότε παντελώς άγνωστος.
Ο Τζέι Ντι Βανς παρουσιάστηκε στο ευρύ κοινό μιλώντας για την προσωπική του διαδρομή, την οικογένειά του, τις Μεσοδυτικές πολιτείες και τα «εκατομμύρια των Λευκών Αμερικανών της εργατικής τάξης χωρίς πανεπιστημιακή μόρφωση και με σκωτοϊρλανδική καταγωγή», για τους οποίους «η φτώχεια αποτελεί οικογενειακή παράδοση».
«Οι Αμερικανοί τους λένε “χιλμπίληδες”, “rednecks”, “λευκά σκουπίδια”. Εγώ τους λέω γείτονες, φίλους, συγγενείς μου.»
Με την ιστορία του ο Τζει Ντι Βανς δεν μίλησε μόνο για το Οχάιο – τη γενέτειρά του που τον ανέδειξε γερουσιαστή έξι χρόνια μετά – αλλά και για το Μίσιγκαν, την Πενσιλβάνια και το Ουισκόνσιν: τρεις πολιτείες- κλειδιά που υπέφεραν από την αποβιομηχανοποίηση και παράλληλα τρία από τα επτά swing states που έβγαλαν τον 47ο πρόεδρο των ΗΠΑ.
«Ήμουν ένα από αυτά τα παιδιά με το δυσοίωνο μέλλον»
«Ονομάζομαι Τζέι Ντι Βανς […] Το πιο εντυπωσιακό πράγμα που έχω καταφέρει, στα χαρτιά τουλάχιστον, είναι ότι αποφοίτησα απ’ τη νομική σχολή του Γέιλ, πράγμα που όταν ήμουν 13 χρονών θα μου φαινόταν εντελώς παλαβό σαν ενδεχόμενο», γράφει στις πρώτες γράμμες του βίβλιου του που έγινε best seller
«Βλέπετε μεγάλωσα φτωχός, στη Ζώνη της Σκουριάς (Rust Belt), σε μια πόλη του Οχάιο, όπου είχε την έδρα της μια μεγάλη χαλυβουργία. Εδώ και πάρα πολύ καιρό η πόλη αυτή χάνει θέσεις απασχόλησης, αλλά πάνω απ’όλα χάνει την ελπίδα της ότι τα πράγματα μπορεί να φτιάξουν […] Οι στατιστικές λένε πως τα παιδιά σαν εμένα τα περιμένει ένα πολύ δυσοίωνο μέλλον – αν είναι τυχερά ίσως να καταφέρουν να μην εγκλωβιστούν για πάντα στα επιδόματα της κοινωνικής πρόνοιας. Αν είναι άτυχα, θα πεθάνουν από υπερβολή δόση ηρωίνης, όπως συνέβη πέρυσι σε δεκάδες παιδιά από τη μικρή μου πόλη.
»Ήμουν ένα από αυτά τα παιδιά με το δυσοίωνο μέλλον. Παραλίγο να παρατήσω το λύκειο. Παραλίγο να παραδοθώ κι εγώ σ’ εκείνη τη βαθιά οργή και πίκρα που έχει καταλάβει τους πάντες γύρω μου».
Στο βιβλίο του ο Βανς σκιαγραφεί τη ψυχοσύνθεση μιας επί μακρόν παραγνωρισμένης κοινωνικής ομάδας, που αν «και εκ πρώτης όψεως ανήκε στην ίδια φυλετική ομάδα (εκείνη των λευκών) με τους ανθρώπους που έλεγχαν την οικονομική, πολιτική και κοινωνική εξουσία, την ίδια ώρα είχε πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τους μαύρους του Νότου που κατέφταναν στο Ντιτρόιτ».
Η στροφή στην πολιτική και ο «Χίτλερ» Τραμπ
Το βιβλίο του Βανς μπήκε γρήγορα στις λίστες των μπεστ σέλερ και πούλησε περισσότερα από τρία εκατομμύρια αντίτυπα, πολύ πριν ο Τραμπ τον επιλέξει για το ψηφοδέλτιο των Ρεπουμπλικανών. Οι πωλήσεις εκτοξεύτηκαν ακόμη περισσότερο το 2020, αφού τα απομνημονεύματά του έγιναν ταινία του Netflix σε σκηνοθεσία του Ρον Χάουαρντ.
Καθώς ο Βανς μεταπηδούσε από τις τραπεζικές επενδύσεις – με τις οποίες βιοποριζόταν πολύ πριν το βίβλιο του – στην πολιτική, οι μετοχές του συνέχισαν να ανεβαίνουν.
Έγινε δημοφιλής πολιτικός σχολιαστής στην τηλεόραση και ανακοίνωσε ότι θα διεκδικούσε τη θέση του γερουσιαστή στο Οχάιο το 2022. Εξελέγη και ορκίστηκε τον Ιανουάριο του 2023.
Το νο.2 σήμερα στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα υπήρξε στο παρελθόν ένας από τους πιο σφοδρούς επικριτές του Τραμπ. Έχει δηλώσει «never Trumper», ενώ μετά τη νίκη του Τραμπ το 201, είχε χαρακτηρίσει τον τότε πρόεδρο «ηλίθιο», σημειώνοντας πως θα μπορούσε να είναι «ο Χίτλερ της Αμερικής».
«Δεν μπορώ να αποφασίσω αν ο Τραμπ είναι ένας κυνικός μ@λάκας σαν τον Νίξον που δεν θα ήταν τόσο κακός (και θα μπορούσε να αποδειχθεί ακόμη και χρήσιμος) ή αν είναι ο Χίτλερ της Αμερικής», φέρεται να είχε γράψει ιδιωτικά σε συνεργάτη του στο Facebook το 2016. Όταν αναφέρθηκε για πρώτη φορά δημοσίως το σχόλιό του το 2022, ένας εκπρόσωπός του δεν το αμφισβήτησε, αλλά δήλωσε ότι δεν αντιπροσωπεύει πλέον τις απόψεις του Βανς.
Ακόμη και τότε ωστόσο – το 2016 – ο Βανς αναγνώριζε κάποια από τα «χαρίσματα» του Τραμπ, όπως το πόσο επικοινωνιακός είναι, αλλά και την ικανότητά του να «αξιοποιεί μια ουσιαστική ανησυχία που έχουν οι πολίτες… την αίσθηση ότι οι καλύτερες μέρες της Αμερικής βρίσκονται στο παρελθόν και ότι το μέλλον δεν υπόσχεται πολλά».
Η στροφή 180 μοιρών και το σχέδιο 2025
Μέχρι το 2021 ο Τζέι Ντι Βανς είχε «αλλάξει» γνώμη για τον πρόεδρο, ενώ πλέον διατηρούσε στενές φιλικές σχέσεις με τον γιο του Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ – που έχει δηλώσει μεγάλος θαυμαστής των απομνημονευμάτων του.
Πριν θέσει υποψηφιότητα για τη Γερουσία το 2022, οι εκδηλώσεις αφοσίωσής του – μεταξύ των οποίων κι η υποβάθμιση των αιματηρών επεισοδίων στο Καπιτώλιο – ήταν αρκετές για να αποσπάσει την πολυπόθητη υποστήριξη του Τραμπ.
Ερωτηθείς για την μεταστροφή του, ο Βανς έχει υποστηρίξει πως συνειδητοποίησε σταδιακά πως η αντίθεσή του με τον Τραμπ είχε τις ρίζες της στο ύφος και όχι στην ουσία αυτών που έλεγε. Στη διάρκεια της πρώτης θητείας του εκτίμησε τις πολιτικές του, ενώ – όπως δηλώνει – «ριζοσπαστικοποιήθηκε» έπειτα από την οργισμένη αντίδραση των φιλελεύθερων ακόμη και στις πλέον «λογικές» πολιτικές του προέδρου.
Πλεόν είναι γνωστός για τις σχέσεις του με το Heritage Foundation, το συντηρητικό think tank της Ουάσινγκτον που επέβλεψε την ανάπτυξη του Project 2025, ενός ριζοσπαστικού σχεδίου για την αναμόρφωση της αμερικανικής κυβέρνησης και κοινωνίας – το οποίο ο Τραμπ «αποκήρυξε» το περασμένο καλοκαίρι, όταν απειλούσε να του κοστίσει ψήφους.
Έχει ταχθεί υπέρ της καθολικής απαγόρευσης της άμβλωσης στην Αμερική, έχει υποστηρίξει πως η κυβέρνηση Μπάιντεν αφήνει την φαιντανύλη να περνάει ελεύθερα τα σύνορα για να «εξολοθρεύσει» τους Ρεπουμπλικανούς ψηφοφόρους, ενώ στην εξωτερική πολιτική παραδέχεται πως αδιαφορεί πλήρως για το τι θα συμβεί στην Ουκρανία.
Πρόσφατα δήλωσε στους New York Times ότι αποστασιοποιήθηκε από το «Τραγούδι του Χιλμπίλη» για να μην «ξυπνήσει σε 10 χρόνια και μισήσει πραγματικά όλα όσα έχει γίνει».