ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΓΛΥΠΤΟΥ ΤΟΥ ΔΙΚΕΦΑΛΟΥ ΑΕΤΟΥ ΣΤΟ ΓΗΠΕΔΟ ΤΗΣ ΑΕΚ
ΠΡΟΣ Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας
Διάβασα σήμερα με έκπληξη στο διαδίκτυο ότι στείλατε αναφορά στο Υπουργείο
Πολιτισμού σχετικά με το γλυπτό του δικέφαλου αετού που τοποθετήθηκε στο
γήπεδο της ΑΕΚ διαμαρτυρόμενοι μεταξύ άλλων πως: «Παραπέμπει σε επιθετική
τρομολαγνεία, κινητοποιεί εθνικιστικά αντανακλαστικά και αισθήματα αλυτρωτισμού». Θα
ήθελα λοιπόν να σας αναφέρω τα ακόλουθα απατώντας σε μια προς μια προς στις αιτιάσεις
σας για να αποσυρθεί το συγκεκριμένο γλυπτό.
α. Αναφέρεστε στην αισθητική αξία του γλυπτού το οποίο έχει τον χαρακτήρα, και μόνο, του
μεταμοντέρνου εντυπωσιασμού, της πρόσκαιρης χωρίς υπόβαθρο εικόνας και μιλάτε για
επιθετική τρομολαγνεία με την έλλειψη παιδαγωγικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Σε αυτό
σας απαντώ πως η αισθητική αξία του κάθε γλυπτού είναι υποκειμενική. Αυτό που για εσας
δεν είναι αισθητικά όμορφο είναι αισθητικά όμορφο για άλλους. Δεν είδαμε τους φιλάθλους
της ΑΕΚ να διαμαρτύρονται για την αισθητική αξία του γλυπτού και νομίζω ότι αυτούς τους
αφορά πολύ περισσότερο από ότι η άποψη ενός επιμελητηρίου. Κάνετε λόγο για
τρομολαγνεία. Σας αναφέρω ότι ο αετός εκ της φύσεώς του προκαλεί τον τρόμο διότι είναι
επιθετικό άγριο ζώο και θηρευτής. Για τον λόγο αυτόν τον χρησιμοποίησαν και οι Βυζαντινοί
και δεν έβαλαν ως έμβλημα μια χελώνα. Γράφετε ότι διαμορφώνει στρεβλά εκπαιδευτικά
πρότυπα. Τουναντίον διαμορφώνει τα ορθά εκπαιδευτικά πρότυπα διότι θυμίζει στους
μαθητές και φοιτητές την ελληνική βυζαντινή ιστορία και το μαχητικό πνεύμα των
Βυζαντινών. Δίχως μαχητές δεν μπορεί να υπάρξει έθνος.
β. Ισχυρίζεστε ότι το σύμβολο αυτό όπως έχει αποτυπωθεί έχει μεγάλη ιδεολογική απόσταση
από την ιστορικότητα του συλλόγου της ΑΕΚ ο οποίος από τον 19ο αιώνα υπηρετεί στην
Κωνσταντινούπολη την παράδοση και τα αθλητικά ιδανικά. Σε αυτό σας απαντάμε ότι το
σύμβολο ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΘΛΗΤΙΚΟ αλλά διατηρεί την εθνική μνήμη των
Κωνσταντινουπολιτών στην φανέλα της ΑΕΚ. Η ιδέα που εκφράζει το σύμβολο αυτό λοιπόν
δεν είναι αθλητική αλλά της βυζαντινής ορθόδοξης χριστιανικής αυτοκρατορίας.
γ. Υποστηρίζετε ότι δημιουργεί αντίφαση προς τα αθλητικά ιδεώδη και προάγει την
επιθετικότητα και τον οπαδισμό. Σε αυτό απαντούμε ότι ένα εθνικό σύμβολο δεν μπορεί να
έρχεται σε αντίθεση με αθλητικά ιδεώδη. Το αθλητικό ιδεώδες σχετίζεται με την διεξαγωγή
αγώνος. Ο αθλητισμός είναι και αυτός μια μάχη που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι και βίαιη
(βλέπε μποξ, καράτε, πάλη, αλλά και αρχαίους ελληνικούς ολυμπιακούς αγώνες με
παγκράτιο, κ.α.). Σε κάθε αγώνα ιδιαίτερα σε ποδοσφαιρικό υπάρχει όχι μόνο η έννοια της
άμυνας, αλλά και της επιθέσεως για να νικήσεις. Συνεπώς αθλητισμός έχει μέσα του την ιδέα
της επιθετικότητας. Όσο αφορά τον οπαδισμό δεν φταίνε τα σύμβολα για αυτόν, αλλά η
νοοτροπία του φανατισμού που έχει επικρατήσει. Κανείς δεν γίνεται χούλιγκαν από έναν αετό
με επιθετική όψη. Πάρτε για παράδειγμα τον αετό στις μπλούζες των παιχτών της ομάδας
καλαθοσφαίρισης των ΗΠΑ Atlanta Ηawks που επίσης έχει επιθετική μορφή (και άλλες
ομάδες έχουν επιθετικά ζώα ως σύμβολα όπως τους ράπτορες και τους καρχαρίες, ενώ άλλοι
έχουν πυραύλους όπως οι Houston Rockets). Σπανίως όμως συναντούμε περιστατικά βίας στα
αμερικανικά γήπεδα, τα οποία περιστατικά δεν σχετίζονται με τα σύμβολα αλλά με
τσακωμούς παικτών που ηλεκτρίζουν την ατμόσφαιρα.
δ. Μιλάτε για στρέβλωση των συμβολισμών του Βυζαντινού Ορθόδοξου Δικεφάλου, καθώς
το τερατόμορφο όπως το αποκαλείτε γλυπτό εδράζεται σε κυκλικό θόλο που υπαινίσσεται και
αντιγράφει αυτόν της Αγία Σοφίας Κωνσταντινούπολης. Σας αναφέρω λοιπόν όχι τι
ισχυρίζομαι εγώ αλλά τι γράφει η Wikipedia: Ο δικέφαλος αετός είναι σύμβολο που απαντά
συχνά σε οικόσημα, εμβλήματα και σημαίες. Το σύμβολο συνδέεται με τη Βυζαντινή
Αυτοκρατορία, καθώς και τη βυζαντινή οικοσημολογία, Ο σταυρός και η σφαίρα στα νύχια
του αετού αντιπροσωπεύουν τη διπλή εξουσία του αυτοκράτορα (κοσμική και πνευματική),
και ο δικέφαλος αετός την κυριαρχία των βυζαντινών αυτοκρατόρων από την ανατολή έως τη
δύση. Συνεπώς μιλάμε για σύμβολο εξουσίας και κυριαρχίας καθώς και χριστιανικό λόγω του
σταυρού. Το γεγονός ότι το τοποθέτησαν να εδράζεται πάνω σε θόλο με την υπόνοια ότι
αυτός σχετίζεται με την Αγία Σοφία δεν είναι μεμπτό διότι το γήπεδο ονομάζεται Αγία Σοφία
και φυσικά ο δικέφαλος συνιστά σύμβολο της ορθοδοξίας μας και τον βλέπουμε σε πολλές
εκκλησίες ως σημαία. Επίσης μιας που το χαρακτηρίζετε τερατόμορφο δεν σας είδα να
διαμαρτύρεστε για άλλα τερατόμορφα γλυπτά των Αθηνών με κομμένα χέρια και πόδια όπως
στην Ερμού ή στην πλατεία Καραϊσκάκη για τους πεσόντες αεροπόρους…Ούτε για την
αψίδα των ντενεκέδων στον Πειραιά που ονομάζεται Πυρρίχιο πέταγμα, ενώ κανονικά θα
έπρεπε να ονομάζεται έργο τέχνης για πέταμα. ούτε για τις ατσάλινες τάβλες έξω από το
Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών με την ονομασία Προμαχοί και πολλά άλλα που αν
επιθυμείτε να πάμε μαζί μια βόλτα να σας τα δείξω….
ε. Στο τέλος καταλήγετε σε εκείνο που πραγματικά σας ενοχλεί. Τον εθνικισμό. Λέτε λοιπόν
ότι το γλυπτό προκαλεί εθνικιστικά αντανακλαστικά και είναι επιθετικό σύμβολο που
τροφοδοτεί την επιχειρηματολογία της άλλης πλευράς. Η θέση αυτή είναι και υποκριτική και
υποτακτική. Υποκριτική διότι έχουμε πλήθος αγαλμάτων αγωνιστών του 1821 και του
Παλαιολόγου που κρατούν σπαθιά ή είναι πάνω σε άλογα σε μορφή επιθέσεως, όπως και του
Μ Αλεξάνδρου στην Θεσσαλονίκη και σας ενόχλησε ο δικέφαλος….. Υποτακτική διότι σας
νοιάζει τι θα πει ένας εχθρός της χώρας μας που ενώ μας απειλεί με casus belli εσείς λέτε να
κάτσουμε φρόνημα ώστε να μην υποθάλψουμε τον αλυτρωτισμό και τον εθνικισμό. Δηλαδή
εσείς δεν θέλετε να λυτρωθούν οι σκλαβωμένες πατρίδες μας… Μήπως θέλετε να
γκρεμίσουμε τα αγάλματα των αγωνιστών μας γιατί και αυτά προκαλούν τον εθνικισμό και
τον αλυτρωτισμό; Διότι οι πρόγονοί μας αγωνίστηκαν για την Μεγάλη Ιδέα και όχι για το
σημερινό κράτος που έχουμε. Ο εθνικισμός είναι μια υγιέστατη πολιτική ιδεολογία και έχω
συγγράψει σχετικό βιβλίο για την κοσμοθεωρία αυτή. Αλλά αφήστε τι γράφω εγώ. Τα έχει πει
σε τηλεοπτική εκπομπή ο πρώην πρόεδρος την ελληνικής δημοκρατίας Χρήστος
Σαρτζετάκης σε συνέντευξη του στον Νίκο Χατζηνικολάου.
Εν κατακλείδι. Η στάση σας είναι απαράδεκτη. Αντί να συμβάλλετε ως καλλιτέχνες στην
τόνωση του εθνικού συναισθήματος σε ώρες δύσκολες για την Ελλάδα, προτείνετε την
πολιτική του καθήστε ήσυχα για να μην μας κάνουν ντα οι Τούρκοι. Ο δικέφαλος αετός όπως
και να αποδοθεί δεν αλλάζει ο συμβολισμός του που είναι η κυριαρχία του βυζαντινού
ελληνισμού σε Ανατολή και Δύση και της χριστιανικής πίστεως. Στην διάθεσή σας για
δημόσιο διάλογο.
Με την τιμή που σας πρέπει
Καραμαδούκης Γεώργιος
Ιστορικός Συγγραφέας-ποιητής