Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ
Του ιστορικού συγγραφέως Καραμαδούκη Γεωργίου
Το 1900 βρέθηκε στις ακτές των Αντικυθήρων ένα αρχαίο ναυάγιο από Συμιακούς σφουγγαράδες. Ανάμεσα στα ευρήματα ανασύρθηκε κομματιασμένος ο μηχανισμός των Αντικυθήρων (82 συνολικά θραύσματα), ο οποίος χρονολογήθηκε μεταξύ του 150-100 π.Χ. . Ένας από τους πρώτους σοβαρούς ερευνητές του ο Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις σε συνεργασία με τον Έλληνα ακτινοφυσικό Χαράλαμπο Καράκαλο κατάφεραν να ενώσουν τα κομμάτια και να διαπιστώσουν ότι ο μηχανισμός αυτός λειτουργούσε με την χρήση δεκάδων γραναζιών .
Η ανασύνθεση των θραυσμάτων έδειξε ότι o Μηχανισμός πιθανότατα ήταν συναρμολογημένος σε ξύλινη θήκη διαστάσεων περίπου 33cm × 18cm × 10cm (αν και η τελευταία αυτή διάσταση είναι κατά εκτίμηση). Η μπροστινή και η πίσω του επιφάνεια καλύπτονταν με μπρούτζινες πλάκες οι οποίες έφεραν κλίμακες, δείκτες και επιγραφές (η μπροστινή και πίσω επιφάνεια του Μηχανισμού από εδώ και στο εξής θα αναφέρονται ως «μπροστινή πλάκα» και «πίσω πλάκα» του Μηχανισμού). Η ξύλινη θήκη διέθετε επίσης πιθανότατα ξύλινες πόρτες οι οποίες έφεραν μπρούτζινες πλάκες στην εσωτερική τους επιφάνεια (οι πόρτες από εδώ και στο εξής θα αναφέρονται ως «μπροστινή πόρτα» και «πίσω πόρτα» του Μηχανισμού) και οι οποίες όταν έκλειναν κάλυπταν πλήρως τη μπροστινή και πίσω πλευρά του Μηχανισμού . Η μπροστινή και πίσω πόρτα του Μηχανισμού λειτουργούσαν προστατευτικά για το βασικό τμήμα του Μηχανισμού αλλά ταυτόχρονα έφεραν κι επιγραφές που βοηθούσαν στην κατανόηση και στη λειτουργία του.
Σύμφωνα με τον Πράις ο μηχανισμός αυτός είχε μια από τις ακόλουθες χρήσεις: α) λειτουργούσε ως αποδεικτικός υπολογιστής των ημερολογιακών κύκλων που βρίσκονταν ενσωματωμένοι στους ωρολογιακούς δίσκους και τους οδοντωτούς τροχούς β) θα μπορούσε να συνιστά μέρος των παραδοσιακών κομματιών που σχεδιάζονταν για να τοποθετούνται και να επιδεικνύονται σε κάποιο ναό ή ειδικό κτήριο όπως αυτό των Αέρηδων σχετιζόμενος με αστρονομικούς ωρολογιακούς μηχανισμούς .
Νεότερες έρευνες απέδειξαν ότι ο μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν πράγματι ένας αναλογικός υπολογιστής που χρησιμοποιούνταν για τον ακριβή υπολογισμό της θέσης του Ηλίου, της Σελήνης και, πιθανώς, των πλανητών, στον ουρανό. Υπολόγιζε τις φάσεις της Σελήνης, προέβλεπε εκλείψεις και προσδιόριζε την ημερομηνία τέλεσης των αρχαίων στεφανιτών αγώνων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο υπολογιστής αυτός φανέρωσε πως είχε ήδη κατακτηθεί σημαντική γνώση για την λειτουργία του σύμπαντος κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Ως προς αυτό αναφέρουμε ότι περιλάμβανε 365 οπές (ημέρες του χρόνου) όπου κάθε τέσσερα έτη ο χειριστής μπορούσε να αποσπάσει την μια οπή, για να υπολογίσει τα δίσεκτα έτη. Επιπρόσθετα οι νέες έρευνες υπό την ομάδα του Κυριάκου Ευσταθίου απέδειξαν ότι ο μηχανισμός αυτός υπολόγιζε την διαφορά του αληθούς χρόνου από τον μέσο χρόνο. Υπολόγιζε δηλαδή για κάθε μέρα του χρόνου πόσα λεπτά πρέπει να αθροιστούν ή να αφαιρεθούν στην ώρα που μας δείχνει ένα ηλιακό ρολόι (αληθής χρόνος) για να βρούμε την ώρα, που δείχνουν τα σημερινά ρολόγια (μέσος χρόνος).
Η λειτουργία του μηχανισμού αυτού που ήταν βασισμένη στους οδοντωτούς τροχούς παραπέμπει στην ουράνια σφαίρα του Αρχιμήδη. Ο Πράις αναφέρει πως ο μηχανισμός αυτός είτε είναι δημιούργημα του είτε κάποιου άλλου ευφυούς μηχανικού της Σχολής του Ποσειδωνίου. Άλλοι πάλι ερευνητές το αποδίδουν στον Ανδρόνικο τον Κυρρήστη και στον ίδιο τον Ποσειδώνιο. Τα 82 θραύσματα από τον μηχανισμό των Αντικυθήρων
Ομοίωμα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου που κατασκευάστηκε το 2011 